راهنمای مراقبت بعد از عمل جراحی اسکولیوز و کایفوز
مراقبت بعد از عمل جراحی اسکولیوز و کایفوز اسکولیوز یک انحناء
ستون فقرات ما برای اینکه بتوانیم خم و راست شویم و در جهات مختلف حرکت کنیم، یکپارچه درست نشده است، بلکه مانند دانههای تسبیح جزء جزء ساخته شده است. هر مهره با مهره بالایی توسط سه ساختمان به هم متصل می شود. یکی در جلو که دیسک نام دارد و دو ساختمان درعقب که فاست (facet) یا مفاصل مهره ها نام دارد. این ساختمان ها توسط لیگامان هایی محکم به هم متصل می شوند به طوری که ما میتوانیم به جلو و عقب و طرفین حرکت کنیم خم شویم بدون اینکه مهره های ما جابجا شوند. بنابراین بین هر دو مهره یک سوراخ وجود دارد که سوراخ بین مهره ای نامیده میشود و از داخل این سوراخ یک ریشه عصبی خارج شده که به اندامهای فوقانی و تحتانی می رود و باعث حرکت عضلات و حس می شود. در عده ای از افراد جامعه با افزایش سن این فاست ها یا مفاصل های پشت مهره و لیگامانها بیش از حد رشد می کنند و در نتیجه جا برای ریشه عصبی تنگ می شود. این بیماری را تنگی کانال نخاعی می نامند.
تنگی کانال نخاعی بسته به محیطی که در آن رخ می دهد می توان به 3 دسته زیر تقسیم بندی کرد:
همچنین تنگی کانال نخاعی را به انواع مختلفی تقسیم کردهاند:
هم از لحاظ بالینی و هم از لحاظ ام آر آی هر کدام از این سه نوع تنگی کانال نخاع علائم متفاوتی دارند. اما در بیماران پیشرفته معمولاً هر سه قسمت تنگ میشوند. بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی مرکزی معمولاً به صورت لنگش متناوب مراجعه می کنند یعنی بیمار بعد از مدتی ایستادن یا راه رفتن دچار خستگی پاها می شود و عملاً نمیتواند به راه رفتن ادامه دهد و مجبور چند دقیقه استراحت کند سپس به راه رفتن خود ادامه دهد. بیماران مبتلا به تنگی محیطی علائم درد ریشه عصبی و هم درجاتی از لنگش متناوب را نشان می دهند. بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی نوع سوم یعنی تنگی سوراخ عصبی که در آنها فقط سوراخ عصبی تنگ می شود به صورت درد شدید تیر کشنده در اندام تحتانی است علائم آنها شبیه علائم فتق یا پارگی دیسک کمر است و لنگش متناوب معمولاً ندارند.
متاسفانه علل اصلی تنگی کانال نخاعی شناخته شده نیست، عوامل متعددی در بروزاین بیماری دخالت دارد که مهمترین علت آن ژنتیک می باشد یعنی اینکه بعضی از افراد استعداد بیشتری نسبت به افراد سالم جامعه دارند تا به این بیماری دچار شوند و مهمترین عامل ژنتیکی جنس لیگامان های زرد ، شکل مفاصل مهره ای یا فاست ها و شکل کانال نخاعی می باشد یعنی مفاصل اینگونه افراد زودتر دچار ناپایداری شده، مفصل (فاست) شل شده و برای ایجاد پایداری ستون مهره ها مجبور می باشد سطح تماس خود را افزایش دهد در نتیجه رشد بیش از حد کرده و این رشد در نهایت به ضرر بدن تمام شده زیرا ناپایداری ستون مهره ها جبران می شود ولی در عوض جای ریشه های نخاعی تنگ می شود.
افرادی که کانال نخاعی شبیه به دایره دارند کمتر در معرض تنگی کانال نخاعی قرار میگیرند در عوض افرادی که کانال نخاعی آن ها شبیه به مثلث می باشد مستعد این بیماری می باشند.
1- افزایش سن :
اصولاً با افزایش سن افراد دچار تنگی کانال نخاعی می شوند. زیرا مفصلهای پشت ستون مهره ها که فاست facet نامیده میشوند دچار ساییدگی و در نتیجه خارج شدن از شکل طبیعی و در واقع دچار بزرگ شدن فاست ها می شوند. زیرا با افزایش سن عضلات ما تحلیل می روند لیگامان های ما شل میشوند و در نتیجه به فاست ها فشار بیشتری می آید و ناپایدار و لق می شوند. فاست ها برای جبران این فشار و ایجاد پایداری در ستون مهره ها و جلو گیری از لق شدن ستون فقرات مجبورند سطح تماس خود را زیاد کنند. یعنی مجبورند بزرگتر شوند تا بتوانند فشار وزن ما را تحمل کنند و همین باعث تنگی کانال نخاعی می شود.
2- ژنتیکی :
درعده ای از افراد قطر کانال نخاعی کوچکتر از افراد عادی جامعه است ودر سنین کمتری (دهه 4 و 5) مبتلا به علائم تنگی کانل نخاع میشوند.
3- شغل های سنگین :
قاعدتاً کسانی که شغل هایی دارند که کمر آنها هنگام کار به مقدار زیاد و به تعداد زیاد حرکت می کند ، مثل شغل هایی که مستلزم خم شدن و چرخیدن به طرفین می باشد بیشتر مستعد به تنگی کانال نخاعی هستند.
4- وراثت :
کسانی که در خانواده افراد نزدیک آنها مانند پدر مادر و یا خواهر و برادر آنها دچار تنگی کانال نخاعی هستند. قاعدتاً ستون فقرات این افراد شبیه اقوام نزدیک آنهاست.
5- بیماری های روماتیسمی :
بیماری های روماتیسمی مانند آرتریت روماتوئید باعث میشوند که فرد مستعد تنگی کانال نخاعی بشود. زیرا در این بیماری ها مفاصل ستون مهره ها یا فاست دچار التهاب میشوند و همین التهاب باعث افزایش رشد آنها می شود.
6- بیماری های مادرزادی :
در برخی بیمارهای مادرزادی مانند آکندروپلازی (این افراد دچار کوتاهی دست و پا هستند و تنه و سر بزرگ دارند ) مستعد تنگی کانال نخاعی هستند. زیرا کانال نخاعی انها قطر کمی دارد. بعد از سنین 20-30 سالگی دچار علائم تنگی کانال نخاعی می شوند.
اولین راه تشخیص تنگی کانال نخاعی ، گرفتن شرح حال از بیمار است. اینگونه بیماران معمولاً علائم لنگش متناوب دارند. یعنی بیمار پس از مدتی راه رفتن دچار خستگی ، گزگز و خواب رفتگی و درد در اندام های تحتانی و کمر می شود. پس از چند دقیقه نشستن و استراحت کردن بهبود پیدا میکند و سپس به مسیر خود ادامه می دهد. در معاینه فیزیکی این بیماران معمولاً ضعف عضلانی دیده نمی شود علت آن است که تنگی کانال نخاعی یک بیماری مزمن است و در طی سالها به وجود می آید. به همین جهت بیماران از گزگز ، سوزش و خواب رفتگی اندام های تحتانی شکایت دارند و درد در مرحله دوم قرار دارد. اما مهمترین و بهترین راه تشخیص تنگی کانال نخاعی انجام ام آر آی است و سپس نوار عصبی و عضلانی یا EMG-NCV که درگیری مزمن ریشه های عصبی را نشان میدهد. رادیوگرافی ساده و سی تی اسکن هم به بررسی ساختار استخوانی کمک میکند.
برای درمان تنگی کانال نخاعی اصولاً چهار راه وجود دارد یکی استفاده از داروهای ضد التهاب و دیگری انجام ورزشهای تقویت عضلات ستون فقرات و سوم تزریق های داخل ستون مهره ها و چهارم عمل جراحی ستون مهره ها است. قاعدتاً بهترین و ماندگار ترین شیوه درمان تنگی کانال نخاعی عمل جراحی است.
داروهای مورد استفاده برای تنگی کانال نخاع:
مسکن ها:
داروهای ضد التهاب مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و ضد درد مانند استامینوفن ممکن است به صورت موقت برای کاهش ناراحتی تنگی نخاع استفاده شوند. آنها معمولا برای مدت کوتاهی توصیه می شوند، زیرا شواهد کمی از سود استفاده طولانی مدتشان وجود دارد.
داروهای ضد افسردگی:
دوزهای شبانه داروهای ضد افسردگی از جمله آمی تریپتیلین و دلوکستین می توانند به تسکین درد مزمن کمک کنند.
داروهای گاباپنتینوئید ها :
برای کاهش درد ناشی از اعصاب آسیب دیده, از داروهایی مانند گاباپنتین و پره گابالین استفاده می شود.
اپیوئیدها:
داروهایی که حاوی کدئین هستند, می توانند برای تسکین درد کوتاه مدت مفید باشند. کافئین ممکن است برای درمان طولانی مدت محتاطانه در نظر گرفته شوند اما آن ها خطر عوارض جانبی جدی از جمله تبدیل شدن به عادت را دارند.
برای افرادی که تنگی ستون فقرات دارند, تلاش برای کاهش درد شایع است. اما این می تواند منجر به ضعف عضلانی شود که می تواند منجر به درد بیشتر شود. یک متخصص طب ورزشی می تواند به شما تمریناتی را یاد دهد که ممکن است به شما کمک کند:
ریشه های عصبی شما ممکن است در نقاطی که تحت فشار هستند, متورم و تحریک شوند. در حالی که تزریق یک داروی استروئیدی به داخل فضای اطراف, تنگی را برطرف نمی کند, اما می تواند به کاهش التهاب و تسکین درد کمک کند.
تزریقات استروئیدی در 70 درصد بیماران به کاهش علائم کمک میکند. بنابراین فقط 2 تا 3 بار در سال می توانید این تزریقات را انجام دهید.
برای تنگی کانال نخاعی چندین روش جراحی می توان پیشنهاد کرد:
1-یکی استفاده از آندوسکوپ است که در موارد محدود برای بیمارانی که دچار تنگی کانال نخاعی هستند می توان این عمل را انجام داد. که اصطلاحاً عمل های کم تهاجمی نامیده میشوند.
2- عمل های جراحی با استفاده از لوله های مخصوصی است که از قطر کم شروع شده و به تدریج قطر آنها زیاد تر ختم می شوند تا یک لوله به قطر حدود 18 میلیمتر در مقابل کانال نخاعی قرار میگیرد و سپس کانال نخاعی باز می شود.
3- عمل جراحی بعدی عمل جراحی کلاسیک تنگی کانال نخاعی که عمل جراحی باز می باشد و بدون وسیله گذاری انجام می شود. در این نوع عمل کانال نخاعی گشاد می شود و وسیلهای در ستون مهره های بیمار قرار داده نمی شود.
4- آخرین نوع، جراحی عمل جراحی باز با وسیله گذاری است . گاهی (در تنگی مادرزادی در همه موارد) نیاز است هنگام عمل جراحی برای رفع تنگی مقداری از فاست های بیمار را بردارند ، بنابرین برای جلوگیری ازناپایداری مهره در آینده پس از رفع فشار یا دکامپرشن ریشههای عصبی مهره ها را با پیچ و میله به یکدیگر وصل میکند و با پیوند استخوانی آنها را جوش می دهند.
مراقبت بعد از عمل جراحی اسکولیوز و کایفوز اسکولیوز یک انحناء
راهنمای بعد از عمل جراحی تنگی کانال نخاعی در عده ای
کایفوپلاستی یک روش جراحی پیشرفته با هدف درمان شکستگی های فشاری