علت ایجاد کیفوز شوئرمن چیست؟ + روش های درمان

ستون فقرات انسان در حالت طبیعی دارای انحناهایی طبیعی می باشد که وظیفه این انحناها جذب فشارهای وارد شده به مهره ها و بدن می باشد. اگر این انحناء ها از حالت طبیعی خود خارج شده و کم یا زیاد شوند باعث بوجودآمدن درد و کم شدن دامنه حرکتی می شوند.

یکی از این مشکلات که در سنین نوجوانی و جوانی رخ می دهد. بیماری شوئرمن و یا کیفوز شوئرمن می باشد. که باعث خمیده شدن پشت می شود که معمولا به اسم گوژپشت می شناسیم. بیماری شوئرمن از جمله علت های شایع کمر درد و درد پشت در نوجوانان است که در اثر فشار و یا عدم تحرک طولانی مدت ممکن است باعث افزایش درد شود.

عمل جراحی در صورتی پیشنهاد می شود که بیماری پیشرفته باشد ( قوس بالای 75 درجه) . درمان های موثر در موارد خفیف اغلب شامل بریس و یک برنامه تمرینی برای افزایش انعطاف پذیری و کاهش درد می باشد.

رشد غیر طبیعی مهره ها

برای درک نحوه بوجود آمدن کیفوز شوئرمن درک ساختار قسمت فوقانی ستون فقرات می تواند مفید باشد. می توان گفت مهره ای ستون فقرات کم و بیش حالت استوانه ای شکل دارند که این مهره ها باعث قرار گیری ستون فقرات به صورت راست می شوند.

کیفوز شوئرمن یک ناهنجاری است که باعث می شود قسمت هایی از مهره ها در طی رشد کودک با سرعت های مختلفی رشد کنند. این اختلاف باعث می شود بعضی از مهره ای به صورت گوه در بیایند و شبیه برجی می شود بشود که به جلو خم شده است. که این تغییرات باعث بوجود آمدن انحنایی غیر طبیعی در پشت میشود.

کیفوز شوئرمن اغلب در قسمت پشتی ستون فقرات(توراسیک) دیده میشود اما گاهی نیز در قسمت ستون فقرات کمری نیز بروز می کند که به آن فرم آتیپیک میگویند.هنگامی که این بیماری در ستون فقرات کمری رخ دهد ، ناهنجاری معمولاً زیاد مشخص نیست، اما ناهنجاری کمر معمولاً باعث درد بیشتر، محدودیت بیشتر در حرکت و افزایش احتمال ادامه بیماری در بزرگسالی می شود.

کیفوز شوئرمن قبل از بلوغ شروع می شود. هنوز علت شروع بیماری مشخص نمی باشد ولی نظریه های در ارتباط با نقش وراثت در این بیماری مطرح می باشد.

تاثیرات ظاهری

اگر نوجوانی دارای علائم کیفوز شوئرمن باشد باید توسط یک پزشک متخصص ارتوپدی تحت درمان قرار بگیرد. این بیماری علاوه بر مشکلات جسمی که بوجود می آورد به دلیل شکلی که دارد می تواند باعث ایجاد بیماری های روحی برای فرد بیمار بشود. و از آن گذشته اگر در سنین پایین درمان نشود ممکن است در بزرگسالی پیشرفت و دردی به مراتب بیشتر برای فرد به همراه داشته باشد.

گاهی اوقات تاخیر در درمان و تشخیص به علت این باور اشتباه می باشد که این خمیدگی به علت حالت بدن خود فرد می باشد ( که به اصلاح می گوییم فرد قوز کرده و درست نمی ایستد ) که علت آن ضعف در ماهیچه های پشتی می باشد. ولی کیفوز شوئرمن یک بیماری اسکلتی می باشد و فرد به سختی می تواند صاف بایستد.

علائم و تشخیص کیفوز شوئرمن

مراجعه به پزشک نه به علت درد بلکه بیشتر به علت زیبایی ( انحناء غیر طبیعی پشت ) و یا قوس اضافی کمر(جبرانی) می باشد. غربالگری های سلامتی در مدارس (در نوجوانی) نیز گاهی باعث آگاه شدن خانواده در مورد بیماری می گردد.

علائم معمولا در سنین 10 تا 15 سالگی ایجاد می شود، که زمان رشد قابل توجه در ستون فقرات می باشد. این علائم معمولا شامل نکات زیر می باشد:

خستگی عضلات، مخصوصا بعد از یک روز نشستن در کلاس درس
درد ناشی در فعالیت ها ی روزانه یا ورزشی
گرفتگی عضلات
کاهش توانایی ورزش کردن
کمر درد های متناوب که ممکن است همیشگی نباشد
انعطاف پذیری محدود

صدمات جدی در بیماری شوئرمن نادر است، اما ممکن است بیماری پیشرفت شدید داشته و گاها باعث فشار روی طناب نخاعی شود. در قوسهای شدید(بالای 100 درجه) بعلت کاهش ظرفیت تنفسی میتواند باعث ایجاد مشکلات تنفسی شود.

ارزیابی انحناء در کیفوز شوئرمن

مبنای محاسبه انحنا در بیماری شوئرمن درجه می باشد. یک خمیدگی بدون ناهنجاری در مهره های ستون فقرات ( هنگامی که بیمار دراز کشیده است ) معمولا کیفوز حالتی محسوب می شود. که یک خفیف تر بوده و نیازی به درمان ندارد. با این حال کیفوز شوئرمن معمولا در صورت تشخیص دارای موارد زیر است:

انحنای 50 درجه و یا بیشتر
سه مهره مجاور و یا بیشتر هر کدام حداقل 5 درجه گوه ای شده باشند
وجود نامنظمی در لبه های دیسک

تشخیص کیفوز شوئرمن معمولا بر اساس معاینه جسمی و بررسی تصویربرداری به وسیله رادیوگرافی ایستاده میباشد.

به عنوان بخشی از معاینه کامل، پزشک به طور معمول بیمار را در موقعیت های مختلف مشاهده می کند و دامنه حرکت را ارزیابی میکند. بررسی بدن در حالت های مختلف یک عامل کلیدی در تشخیص بیماری می باشد. که فرد از قسمت جلویی، جانبی، و پشتی مورد بررسی قرار می گیرد. قدرت عضلات نیز ممکن است مورد بررسی قرار بگیرد. علاوه بر این پزشک معمولا از فرد می خواهد تا کمر خم شود و انگشتان پا را لمس کند.

تصویربرداری

کیفوز شوئرمن معمولا با گردشدن، سفت وسخت شدن در قسمت بالای پشت مشخص می شود.اما می تواند در قسمت تحتانی کمر نیز مشاهده شود. اگرچه ممکن است بیماری آشکار به نظر برسد. اما رادیوگرافی در تایید تشخیص، تعیین میزان انحنا بدن، و رد سایر علل ممکن کمک میکند. حدود 20 تا 30 درصد از مبتلایان به بیماری شوئرمن دارای برخی از اسکولیوز ها هستند.

گاها جهت بررسی دیسکها خصوصا جهت برنامه ریزی قبل از عمل جراحی MRI هم کمک کننده است.

درمان های غیرجراحی در بیماری شوئرمن

درمان کیفوز شوئرمن بستگی به وضعیت فرد دارد. چندین عامل تعیین کننده بهترین درمان می باشد:

شدت انحناء پشت
میزان انعطاف پذیری در ناحیه انحناء
آیا فرد همچنان در سنین رشد است
نگرانی در مورد ظاهر

تحت نظر گرفتن و استفاده از بریس

نوجوانی که در سنین رشد بوده و دارای درد خفیف و یا بدون درد می باشد و نشانه ایی از شدت زیاد و پیشرفت در انحناء مشاده نمی شود ممکن است نیازی به مداخله با بریس برای درمان نداشته باشد.در قوسهای زیر 60 درجه ورزش درمانی و پیگیری هر 6 ماه کفایت میکند.

بیماری با انحنای بیشتر (60 تا 75 درجه) به طور معمول تحت مداوای پیشرفته تری قرار می گیرد. که معمولا یک بریس تجویز می شود. برای بهترین اثر گذاری بریس باید بیش از 16 ساعت در شبانه روز پوشیده شود. بسته به میزان شدت انحنا و بسته به نظر پزشک بریس حداقل باید تا دوسال بسته باشد. زمانی تصور می شد بریس تنها در سنین رشد اثر گذار می باشد ولی طبق تحقیقات اخیر هنوز هم احتمال دریافت نتایجی مثبت استفاده از بریس بعد سنین رشد وجود دارد.[1]

در حالی که زمانی بریس ها حجیم و آزار دهنده تصور می شدند و اغلب توسط نوجوانان پس زده می شدند. امروزه با تغییر چشمگیر بریس ها که کم حجم تر و سبک تر شدند می توان آنها را براحتی زیر لباس پوشید و نوجوان می تواند در فعالیت های روزمره خود نیز شرکت کند. امروزه اغلب از بریس BOSTON و MILWAUKEE در درمان موارد خفیف کیفوز شوئرمن استفاده میشود.

[1] Weiss H, Turnbull D, Bohr S. Brace treatment for patients with Scheuermann’s disease: A review of the literature and first experiences with a new brace design, Scoliosis. 2009;(4)22.

جراحی در بیماری شوئرمن

گزینه جراحی برای کیفوز شوئرمن پیشرفته (انحنای بیشتر از 75 درجه) مورد استفاده قرار میگیرد. و معمولا در موارد خفیف گزینه های غیر جراحی قبل از جراحی امتحان می شوند.

با این حال در موقعیت های خاصی مانند وجود نقص عصبی و درد شدید بدون پاسخ به درمان طبی و یا پیشرفت قوس علی رغم استفاده از بریس جراحی ضروری میباشد.

هدف از جراحی عمدتا کاهش ناهنجاری، کاهش درد یا رفع آسیب های عصبی به علت بیماری شوئرمن باشد. جراحی به طور معمول شامل موارد زیر است: در سالهای اخیر بر خلاف گذشته که در موارد شدید جراحی دو مرحله ای (قفسه سینه + پشت) توصیه میشد ، جراحی صرفا یک مرحله ای و از پشت انجام میشود.(بعلت وجود وسایل قویتر و انجام همزمان اوستئوتومی مهره)

در حین عمل جراحی با ایجاد شکافی در پشت ،ستون فقرات را با استفاده از ابزار دقیقی مانند پیچ ها و راد ها در حالت نرمال قرار می دهند .

صبح روز بعد از عمل بیمار توانایی راه رفتن داشته و حدود 4 روز بعد بیمار قابل ترخیص میباشد.بریس بعد از عمل الزامی نبوده ولی برخی تا 6 ماه بریس نرم(کمربند کشی) را توصیه میکنند.

معمولا آب درمانی بعد از بهبود زخم قابل انجام است.شنا و نرمشها 1 تا 2 ماه بعد از جراحی ،ورزشهای غیر تماسی بعد از 6 ماه و کلیه ورزشها بعد از 1 سال قابل انجام است.

بطور معمول نیازی به خارج سازی وسایل از بدن بیمار در آینده نمی باشد.